Imperios de lo Plural. Wewiyarikate Fundación de Arte Cisneros Fontanals

Tita ranuyɨne witsi tiwewiyarika hiikɨ timieme. Kehate pɨwahetsie mieme. Witsi tiwewiyarikate xexeɨriwame ya mɨti’anenetsíe ke yéme meteyuruwame. ‘Iiwaurikatsɨ ya pauka muti’eiya kaneyɨwe, mɨɨkɨ rixɨa pɨtatsiparewieni ‘iikɨ hekɨatsika temeti’enietɨkɨnekɨ.

 

Fundación de Arte Cisneros Fontanals (CIFO) muyutanuiwitsitɨatsíe, tatsɨari 2002 wiyari, ‘ana paitɨ tɨrɨkaɨyeme ‘aneme ‘uuximayátsika patiweiyarɨme hiikɨ wewiyarikate latinoamérica mieme.

 

Hiikɨ wewiyarikate latinoaméricano mieme mɨyuhekɨata Colección CIFO hetsíe, maana tewewiekate yutsata mehɨtɨkaitɨ mepɨkaniere, metá naitsarie kiekataari, yutsata mete’uhutɨ, mɨireme mete’uuximayátɨ. Mɨɨkɨ kiekataari Argentina, Brasil, Colombia, Chile, Cuba, Ecuador, Guatemala, México, Perú, Uruguay tsiere Venezuela, hipatɨ yu’uuximayátsika mepanukuweiyaxɨa yukie me’uku’eirixɨaka. Hipatɨ mepɨteuyuta’ɨkitɨaxɨa yukie, hurawa ‘etsikera witsi tiwewiyatɨarikate mɨrayexeiyatɨka wahetsɨa hipatɨ ri ta ‘etsikwera yémekɨ manuyetei watsíe mepɨte’uyuti’ɨkitɨa. Yuwaɨkáwa timɨiremetsíe metekanieretɨ yu’uuximayátsika mepɨyeweiyatɨka yatɨni hipatɨ meripai tiwewiya matɨa mɨtihehekwa mepɨte’anutinɨitɨwatɨka, mɨɨkɨ ri ‘iikɨ nuiwarikatsíe tiwewiyatɨarikate yeikame. Ke mɨtiwayakɨ, yu’uuximayátsiya ya meteweiyatɨ ‘akuxi ri ta maiyá meyeiketɨwetɨ, yuwewiyatetsíe naime mekatenikayunitɨwani, paɨ meteheikuhanatɨ kename tita memɨteyewewixime hetsíe tiyuxeiyatɨ tiyuti’iyaaritani metá reyutimaitɨyeikani memanuwaikatɨwetsíe ke mɨraku’ane.

 

Meripaitɨ ke mɨtiuhuritɨkai, witsi wewitɨarika mɨrayuyexeiyakai kename naitɨ ranuyutahuuta hetsíe tiyukanieretɨ, tatsɨari: meripai timieme ‘apaɨta tiheekwame; mɨtiyuhekɨkɨa ‘apaɨta mɨkatiyuhekɨkɨa, ‘eena hura timieme ‘apaɨta naitsarie timiemie; naitsarie timieme ‘apaɨta ‘eena xeikɨa timieme; metá kename ke witsi tiwewiya mɨrayumaikai, hiikɨ ri mɨɨkɨ pɨka’ayuyexeiya. Pɨta witsi wewiyate mɨyutihekɨata hetsiena pɨtiyukaxeriya Latinoamérica nierikaya ke mɨ’ane.

 

Mɨɨri ta, tewewiwamete yu’uuximayatsikatsíe, maiyá ‘iyeikiya mɨyuyewenarɨme hetsíe mepɨkawɨ, tewimaiyárika hetsíe timieme, tewikiekarípa maiyarikatsíe timieme, mɨɨkɨ maiyá manukuheete, tsaurixikate memiwewie hetsíe meneyuyexeiya maana meheutiwɨtɨ witsi wewiyate meteneyeweiya.

 

Xɨka xexuime ‘uuwa witsi wewiyate mɨyukanieritɨa hetsíe te’utiyeiké titatsíe mɨtiyuhekɨa kename latinoamerica mekiekataari, maana tsɨ ‘uuxí tenetiyɨni. Xɨka ta teheiti’enietɨkɨne kename wa’uuximayátsika tiparewie kiekaripa ke mɨtiyɨane temɨteti’iyaaritaanikɨ, maanatsɨ teneiti’enietɨkɨne tita rayexeiyatɨka Latinoamérica xeikɨa katimieme, tamɨtsiere hiiki tatukaaripa timieme.

 

 

Jesús Fuenmayor
Tita mɨtiyuhekɨata ‘aixɨ mɨtiutiyuri